Osłonka sztuczna, podobnie jak osłonka naturalna, jest istotnym elementem gotowej kiełbasy czy też wędliny. To ona nadaje jej specyficzny kształt, wygląd, smak oraz wpływają na jej trwałość. Istnieje bardzo wiele odmian osłonek sztucznych. W zależności od wykorzystywanego w produkcji osłonek surowca dzielimy je na takie, które wykorzystują surowce naturalne, np. celuloza czy kolagen [osłonki białkowe (kolagenowe), celulozowe, fibrusowe] oraz tworzywa sztuczne (polimerowe), np. poliamid czy poliester [osłonki barierowe]. Osłonki sztuczne odznaczają się wyjątkową jednolitością kalibru i większymi możliwościami uszlachetniania. Istotne jest ich odpowiednie przechowywanie w suchych warunkach.

Historia osłonek sztucznych

Osłonki sztuczne do kiełbas pojawiły się na rynku na dobre ponad 80 lat temu. Jest to relatywnie niedawno biorąc pod uwagę jelita naturalne, które królują na rynku od ponad 15000 lat. Symboliczną datą w kalendarium rozwoju osłonek sztucznych jest rok 1870, w którym to niemieccy specjaliści opracowali pierwszą na rynku osłonkę sztuczną – osłonkę pergaminową. Prawdziwy przełom przyniosło jednak wynalezienie osłonki białkowej i poliamidowej, które wykorzystywane są przez miłośników kiełbas grubych i podrobów. W poszczególnych latach opracowano i wprowadzono na rynek światowy:

1991 – osłonki pięciowarstwowe, których produkcja wymagała procesu koekstruzji; Niemcy
1974 – osłonki na bazie kopolimeru PVDC; Niemcy
1964 – osłonki na bazie poliamidu (tzw. osłonka barierowa)
1963 – osłonki fibrusowe barierowe lakierowane od wewnątrz; Niemcy
1957 – osłonki na bazie poliestru
1956 – osłonki fibrusowe; Niemcy
1951 – osłonki fibrusowe powlekanej na zewnątrz; USA
1936 – osłonki fibrusowe; USA
1933 – osłonki białkowe znane jako osłonki kolagenowe (Naturin); Niemcy
1925 – osłonki celulozowe; Niemcy
1870 – osłonki pergaminowe; Niemcy.

Uszlachetnianie osłonek sztucznych

Uszlachetnianie osłonek sztucznych polega na takim modyfikowaniu osłonek, dzięki któremu tworzona jest wartość dodana. Sprowadza się to najczęściej do takich procesów jak:

• marszczenie – sprowadza się do nadawania osłonkom odpowiedniej zmarszczonej postaci, dzięki czemu wydajność produkcyjna maszyn do nadziewania osłonek wzrasta.
• nadrukowywanie – nadruki stanowią istotny element w prezentacji i promocji gotowego produktu, stanowiąc jego opakowanie. Nadruki realizuje się współcześnie zarówno metodą tradycyjną jak i metodą UV. Nadruk możliwy jest na praktycznie wszystkich typach osłonek sztucznych (poliamidowych, celulozowych, białkowych, pergaminowych itp.)
• perforowanie – polega na nadawaniu osłonkom odpowiedniej struktury i faktury za pomocą specjalnej platformy igłowej.
• wiankowanie – jak sama nazwa wskazuje chodzi tu o nadanie osłonkom odpowiedniego kształtu, najczęściej w formie wianka. Wiankowanie stosowane jest w przetworach mięsnych takich jak: salceson, pasztetowa czy metka.
• cięcie – dotyczy podziału osłonek na określone odcinki; często też z zamknięciem jednej strony pętelką lub klipsem - klipsowanie.

Charakterystyka osłonek sztucznych

Osłonki barierowe

Osłonki barierowe to osłonki wyprodukowane z tworzywa sztucznego, a dokładnie polimerów, głównie poliamidu lub poliestru. Stosunkowo późno, bo dopiero w 1964 roku, zagościły na rynku. Występują obecnie w szerokiej gamie asortymentowej. W ramach tej grupy wyróżnia się osłonki jednowarstwowe nietermokurczliwe i jednowarstwowe termokurczliwe oraz trzy i pięciowarstwowe barierowe osłonki termokurczliwe.

Zaletą osłonek jednowarstwowych jest duża elastyczność i odporność na działania mechaniczne oraz jednorodność kalibru. Ponadto stanowią dobre rozwiązanie dla produktów podlegających czynności plasterkowania i pakowania jednostkowego. Łatwo ulegają zdejmowaniu. Osłonki te wykorzystywane są głównie w wyrobie pasztetu, salcesonu, smalcu, szynek blokowych, mortadeli i wszelkiego rodzaju podrobów i wyrobów garmażeryjnych.

Osłonki z tworzywa sztucznego mogą być wykorzystywane tylko przy przetworach mięsnych, które są poddawane niewysokim temperaturom, a więc nie mogą być grillowane, smażone czy wędzone. Nie są to również osłonki jadalne. Występuję w dużej gamie kolorów, kalibrów i kształtów.

Osłonki kolagenowe

Osłonki kalogenowe dostępne na rynku mogą być zarówno jadalne, jak i niejadalne. Osłonki kolagenowe jadalne wytwarza się ze skór zwierzęcych i stosuje się je głównie do produkcji cienkich kiełbas, takich jak parówki, frankfurterki i kabanosy. Są to w zasadzie osłonki o małych średnicach. Osłonki kolagenowe nie wymagają zazwyczaj moczenia przed procesem produkcyjnym. Niejadalne osłonki kolagenowe są wytwarzane z różnych materiałów kalogenowych i utrwalane aldehydem mrówkowym. Osłonki te są przeznaczone głównie do produkcji kiełbas grubych.

Osłonki celulozowe

Osłonki celulozowe wytwarzane są ,jak sama nazwa wskazuje, z celulozy, aczkolwiek mogą być dodatkowo wzmocnione włóknem. Osłonki są przepuszczalne dla dymu, powietrza i pary wodnej, odznaczają się właściwościami charakterystycznymi dla celofanu i nie chronią wędlin przed wysychaniem i utlenianiem. Nadają się do produkcji większości rodzajów wędlin parzonych i wędzonych. Wykorzystywane są jednak głównie do produkcji parówek. Na rynku dostępne są w różnych kolorach i oferowane w kalibrach od 16 do 32 mm. Posiadają dużą kurczliwość własną.

Osłonki fibrusowe

Osłonki fibrusowe wytwarzane są z włókien wiskozowych uzyskanych z naturalnej celulozy pozyskanej z drewna. Produkowane są w pięciu różnych rodzajach, w kalibrach od 28–300 mm i wielu kolorach. Osłonki fibrusowe są relatywnie wytrzymałe i elastyczne; mogą być klipsowane. Do tej grupy należą osłonki Wine Pak marszczone celulozowe, przepuszczalne dla dymu, powietrza i pary wodnej, o dużym zakresie kalibrów (13–40 mm) i łatwej ściągalności z gotowego produktu. Poszczególne rodzaje osłonek fibrusowych mogą być przeznaczone do produkcji wędlin parzonych i wędzonych, np. mortadeli, salcesonów itp. oraz do produkcji wędlin przeznaczonych na plasterkowanie czy przeznaczone do produkcji wędlin suszonych, trwałych i półtrwałych, np.: salami, krakowska sucha.

Osłonki białkowe

Osłonki białkowe niejadalne są bardzo popularne w zakładach przetwórstwa mięsnego. W Polsce produkcja kiełbasy żywieckiej, krakowskiej, tatrzańskiej w osłonce innego rodzaju dla wielu klientów i producentów jest nie do przyjęcia.

Zakres kalibrów: Ø 32–80 mm Kolory: bezbarwny, karmel, mahoń